Perşembe, Mart 05, 2009

PARMAK İZLERİNİN GENETİĞİ: KANTİTATİF GENETİK

KANTİTATİF GENETİK

İnsanda birçok biyolojik özellikler kalıtımda basit Mendel genetiği ilkelerini takip etmez.


Aslında bu özellikler temelde mendel kalıtımı özelliklerinden farklılık göstermez.farklılık sadece birkaç veya çok gen lokusunun bir gen lokusunun yerine özelliklere tek tek katkıda bulunmasıdır.Çevrede nadiren basit mendel kalıtımı gibi bir katkıda bulunabilir.Bu özellikler kantitatif özellikler olarak adlandırılır çünkü bunlar genellikle santimetre kilogram ve diğer ölçülerle sürekli ölçülebilir.bunlar uzunluk,ağırlık,kütle, yoğunluk olarak ifade edilebilir.Bu nedenle biz kişileri basitçe kısa veya uzun olarak sınıflandırmayız.fakat bunun yerine yüksekliği santimetre inç gibi özel yükseklik terimleriyle ifade edebiliriz. Biz bireylerin hangi uzunluk ölçülerinde değiştiğini kesinlikle söyleye biliriz.boy uzunluğu buna örnek olarak verilebilir boy uzunluğu %80 oranında kalıtılabilirken vücut ağırlığı genellikle daha az kalıtılır: %20-30 civarında.

Sürekli çeşitliliğin Mendel kurallarına uyup uymadığı 1900’lü yılları başında önemli tartışmalara neden olmuştur. Mendelin kalıtımla ilgili açıklamalarının yanında Wiliam Bateson ve Gudny Yule gözlenen özellikler için çok sayıda faktör yada genin buna neden olduğunu ileri sürmüşlerdir.bu öneri çoklu-gen (poligen) yada çoklu-faktör hipotezi olarak aktarılmıştır ve birçok gen yada faktörün,kümülatif yada kantitatif olarak katkıda bulunduğunu belirtmektedir.

Bir nüfusda belirli bir poligenik özellik analiz ettiğimiz zaman iki şey ortaya çıkar.özellikler beklenildiği mendel prensipleriyle aynı kategoriye düşmez.ve sürekli bir çeşitlilik gösterir.özellikler sadece istatistiksel yöntemle analiz edilebilir:Aritmetik ortalama, standart sapma, varyans ve standart hata

Polygenik kalıtım birbirini takip eden varsayımlara dayanır;

1. Her genin iki alleli vardır. Katkıda bulunan ve katkıda bulunmayan.
2. Baskınlık bulunmaz
3. Linkaj ve epistas bulunmaz
4. Katkıda bulunan her allelin etkisi, toplamsaldır.
5. Çevre nadiren basit mendel kalıtımı gibi bir katkıda bulunabilir.

Poligen hipotezi aşağıda ki gibi somut maddeler haline getirilmiştir.

Eklemeli alleller ve sürekli çeşitliliğin temeli

1. sürekli çeşitlilik gösteren karakterler,ölçme ,tartma ,sayma vb şekilde kantitatif olarak saptanabilir.

2. Genom boyunca yer alan iki yada daha fazla gen çifti kalıtımın fenotip üzerindeki etkisine eklemeli yolla katkıda bulunabilir.birçok gen bu işlemde yer aldığı için bu tip kalıtıma genellikle poligenik (çoklu-genli) kalıtım denir.

3. Her bir gen lokusunda, hem fenotip miktarını ayarlayan eklemeli alleller hem de miktar olarak fenotipe katkıda bulunmayan eklemeli olmayan alleller bulunabilir .

4. Her bir eklemeli allelin fenotip üzerinde toplam etkisi , diğer gen bölgelerindeki diğer tüm eklemeli allellerin toplam etkilerine hemen hemen eşittir.

5. Tek bir karakteri kontrol eden genlerin hepsi birlikte önemli oranda fenotipik çeşitliliğin medyana gelmesinden sorumludur.

6. Poligenik özelliklerin analizi ,organizma populasyonunda çok sayıda oğul dölün çalışılmasını gerektirir.

İnsanda parmakizi örnekleri ,kulak formu deri rengi, göz rengi ve boy uzunluğu gibi insandaki birçok özellik poligenik olarak kalıtılır.

Her parmak için çizgi sayıları bir kişi için toplam çizgi sayısını oluşturmak için toplanır.toplam çizgi sayısının 7 genetik lokus tarafından kontrol edildiği sanılmakta her aktif allel çizgi sayısını 20 artırır ve aabbccdd genotipine sahip olan erkekler ortalama 60 bayanlar ise ortalama 30 çizgi sayısın sahiptir.
ve ayrıca bir bireydeki kromozom sayısına göre de çeşitlilik göstermekte.parmak izleri bir kere oluştuktan sonra değişmemekle birlikte çift yumurta ikizlerinde bile farklılık gösterebilmekte buda parmak izlerinin kalıtımında çevreninde etkisinin olduğunu göstermektedir.



PARMAK İZLERİNİN ALINMASI

Malzemeler
  • Yapışkan bant (saydam koli bandı)
  • Yağlı kalem (2B,3B,4B,5B)
  • Örnekleri almak için beyaz kağıt
  • Makas (bantları kesmek için)
  • Mercek (alınan örnekleri incelemek için)
Parmak baskısında yapışkan bant- toz yöntemini kullanma

1. Sert bir kağıt üzerini yağlı kalemle iyice karalayınız.
2. Örnek alacağınız kişinin parmağını karaladığınız alana parmağın karalanması için sürtmesini sağlayın.Burada dikkat edilmesi gereken nokta parmak ucunun sadece orta kesimleri değil parmak kenarlarının da (parmakucu distalinde ki ilk buruşukluk da dahil ) karalanması sağlanmalıdır.Kişi parmağını karaladıktan sonra örneklik alanın tamamının karalanıp karalanmadığını kontrol edin.
3. Yapışkan bandı düz ve pürüzsüz bir alana yayın ve karalanan parmağı yapışkan bant üzerinde parmağın bir yanından (lateralinden) başlanmak üzere yuvarlanmasını sağlayın (aralıksız hareket şeklinde)
3. Her parmağı yuvarladığınızda desenin basılıp basılmadığını kontrol edin.eğer parmaklar bir kenardan yuvarlanırsa örneklik alanın tamamının izinin banda çıkması sağlanabilir.
4. Kenarlardan (sağ yada sol) bandı etiketleyin ve her parmağı Romen rakamıyla numaralandırın.(geleneksel olarak baş parmak=I ve serçe parmak=V )
5. Parmakizi örneklerini diğer kişilerden aldığınız örneklerle beraber saklayın.

Şekil 9: Baskılarda karşılaşılan bazı problemleri görmenize yardımcı olacaktır. İlk önce parmakların her birinde örnekleri sınıflandırmaya çalışın.ardından hangi desenin noksan yada göze zar zor çarptığını görmek için şekilleri dikkatlice inceleyin.Bir çok örnekte sıklıkla karşılaşacağınız şey eksik bir triradius olmasına rağmen c de ise hemen hemen tüm desen eksiktir.bu durum da düğüm yada halka desenini doğru teşhis etmek mümkün değilse de kemerin doğru sınıflandırılması yapılabilir. Bazı tiplerin analizi için mesela çizgilerin sayılmasında tüm örneğin basılı olması çok önemlidir.Eğer örnek tam olmasa analiz yapılamaz